واکنش آنتی اکسیدان های ارقام عدس (lens culinaris medik) در پاسخ به تنش خشکی

کمبود آب مهمترین عاملی است که به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان به طرق مختلف باعث محدودیت کاشت و کاهش محصولات غذایی می شود. در میان گیاهان متداول در مناطق خشک و نیمه خشک، حبوبات از جمله عدس از گیاهانی هستند که در این مناطق کشت می شوند و به کمبود آب خاک حساس هستند. به منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و برخی شاخص های فیزیولوژیک ارقام مختلف عدس، یک آزمایش گلدانی با چهار تکرار در غالب طرح کاملا تصادفی در بهار 1390 در دانشکده ی کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا گردید. سطوح تنش خشکی عبارت بود از تیمار شاهد (بدون اعمال تنش خشکی) (s1) تنش در مرحله رویشی (s2) و اعمال تنش در مرحله زایشی (s3) تا نزدیک نقطه پژمردگی. ارقام مورد مطالعه نیز شامل رقم های گچساران، محلی، کیمیا و قزوین بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده های طرح نشان داد که تنش خشکی اثری معنی دار بر روی ویژگی های فیزیولوژیک و فعالیت های آنتی اکسیدانی ارقام عدس داشت. اعمال تنش خشکی تاثیر معنی داری بر محتوای آب نسبی (rwc) داشت به نحوی که مقدار آن از 85% در تیمار شاهد به 42% در تیمارهای تنشی رسید. مقاومت روزنه ای نیز تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت و رقم محلی در تیمارهای اعمال تنش خشکی در مراحل رویشی و زایشی، کمترین مقاومت روزنه ای به ترتیب با مقدار 80/131 و 30/145 ثانیه بر متر را داشت. با اعمال تنش در مرحله ی زایشی نیز میزان پرولین در رقم محلی به شدت افزایش نشان داد به طوری که اختلاف آن با سایر ارقام معنی دار بود. تاثیر تنش خشکی بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در هر دو مرحله ی رویشی و زایشی مشاهده شد. در هر دو مرحله فعالیت آنزیم های سوپراکسید دسموتاز (sod)، کاتالاز (cat) و پراکسیداز (pox) در رقم محلی بیشتر از سایر ارقام بود و بالاترین مقاومت نسبت به شرایط تنش را از خود نشان داد. از نظر تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد نیز رقم محلی بالاترین عملکرد را در سطوح مختلف تنش خشکی داشت اما در شرایط شاهد، رقم گچساران با عملکرد 11/45 میلی گرم در بوته و اختلافی معنی دار نسبت به سایر ارقام، عملکرد بیشتری تولید کرد.